Na czym polega zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM)?

Na podstawowym poziomie zarządzanie łańcuchem dostaw (supply chain management, SCM) to zarządzanie przepływem towarów, danych i środków finansowych związanych z produktami lub usługami od chwili zakupu surowców po dostawę produktu do miejsca docelowego.

Często utożsamia się łańcuch dostaw z logistyką, logistyka jest jednak tylko jednym z elementów łańcucha dostaw. Dzisiejsze cyfrowe systemy SCM mogą być stosowane przez wszystkie strony zaangażowane w tworzenie produktów lub usług, realizację zamówień i śledzenie informacji, w tym przez dostawców, producentów, hurtowników, detalistów oraz podmioty zajmujące się transportem i logistyką.

Operacje w ramach łańcucha dostaw obejmują zamawianie, zarządzanie cyklem życia produktów, planowanie łańcucha dostaw (w tym planowanie zapasów oraz utrzymanie zasobów przedsiębiorstwa i linii produkcyjnych), logistykę (w tym transport i zarządzanie flotą) oraz zarządzanie zamówieniami. Zarządzanie łańcuchem dostaw może również obejmować działania związane z handlem globalnym, w tym zarządzanie globalnymi dostawcami i międzynarodowymi procesami produkcyjnymi.

Historia systemów SCM

Łańcuchy dostaw istnieją od czasów starożytnych, poczynając od pierwszego wytworzonego i sprzedanego produktu. Wraz z nadejściem industrializacji zarządzanie łańcuchem dostaw stało się bardziej złożone i pozwoliło przedsiębiorstwom na efektywniejsze wytwarzanie i dostarczanie towarów i usług. Na przykład wprowadzona przez Henry'ego Forda standaryzacja części samochodowych okazała się przełomem, który pozwolił na masową produkcję towarów, aby sprostać wymaganiom rosnącej liczby klientów. Z biegiem czasu kolejne zmiany (takie jak wprowadzenie na rynek komputerów) systematycznie zwiększały poziom zaawansowania systemów SCM. Systemy te pozostawały jednak przez wiele lat zasadniczo liniową, autonomiczną funkcją zarządzaną przez specjalistów ds. łańcucha dostaw.

Sytuacja zmieniła się diametralnie wraz z pojawieniem się Internetu, innowacji technologicznych i gospodarki globalnej opartej na popycie. Obecnie zarządzanie łańcuchem dostaw nie jest już funkcją liniową, ale raczej złożonym zbiorem niejednorodnych sieci dostępnych całodobowo. W centrum tych sieci znajdują się konsumenci oczekujący realizacji swoich zamówień w wybrany przez nich sposób.

Żyjemy w dobie bezprecedensowej globalizacji, stałego rozwoju technologicznego i szybko zmieniających się oczekiwań klientów. Najlepsze obecnie strategie zarządzania łańcuchem dostaw wymagają wdrożenia opartego na popycie modelu operacyjnego, który z powodzeniem może łączyć ludzi, procesy i technologie w celu zapewnienia dostaw towarów i usług z wyjątkową szybkością i dokładnością.

Zarządzanie łańcuchem dostaw zawsze było fundamentem przedsiębiorstwa, obecnie jest to jednak funkcja ważniejsza niż kiedykolwiek, która wyznacza sukces w biznesie. Wygrają bowiem przedsiębiorstwa, które potrafią efektywnie zarządzać łańcuchem dostaw, aby dostosować się do zmiennego, zależnego od technologii środowiska biznesowego

Przemysł 4.0 a system SCM

Obecne całkiem nowe zastosowania nowoczesnych technologii w branży produkcyjnej to tzw. Przemysł 4.0, czyli koncepcja czwartej rewolucji przemysłowej. W tej najnowszej odsłonie industrializacji technologie (na przykład sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe, Internet rzeczy, automatyzacja i czujniki) powodują zmianę sposobu wytwarzania i dystrybucji nowych produktów, świadczenia nowych usług i utrzymania sprzętu. Można powiedzieć, że podstawą koncepcji Przemysłu 4.0 jest łańcuch dostaw.

W przypadku tej koncepcji sposób, w jaki przedsiębiorstwa stosują wspomniane technologie w odniesieniu do łańcucha dostaw, zasadniczo różni się od sposobu, w jaki stosowały je w przeszłości. Na przykład dawniej przedsiębiorstwo czekałoby na awarię komputera, aby ją usunąć. Wprowadzenie inteligentnych technologii zmieniło jednak sposób postępowania. Obecnie można juz przewidzieć wystąpienie takiej awarii i podjąć stosowne działania zapobiegawcze, aby nie narażać ciągłości funkcjonowania łańcucha dostaw. Zarządzanie łańcuchem dostaw polega już zatem na wykorzystaniu odpowiednich technologii w celu usprawnienia działania łańcucha dostaw i całego przedsiębiorstwa.

Zarządzanie łańcuchem dostaw w koncepcji Przemysłu 4.0 ma również znaczną przewagę nad tradycyjnym zarządzaniem łańcuchem dostaw, ponieważ umożliwia dostosowane do siebie planowanie i wykonanie zadań przy znacznych oszczędnościach kosztów. Na przykład przedsiębiorstwa działające w ramach modelu „od planu do produkcji” (plan-to-produce), w którym produkcja jest maksymalnie powiązana z popytem zgłaszanym przez klientów, muszą przygotować dokładne prognozy. Wymaga to podjęcia licznych działań, które zapewnią, że produkcja zaspokoi zgłaszany przez rynek popyt, ale go nie przekroczy i nie pojawią się kosztowne zapasy. Inteligentne rozwiązania SCM mogą zatem pomóc zarówno w spełnieniu wymagań klientów, jak i w osiągnięciu celów finansowych.

Inteligentne rozwiązania SCM mają również inne zalety. Po ich wdrożeniu, niektórzy pracownicy zajmujący się łańcuchem dostaw mogą zostać skierowani do innych, bardziej produktywnych zadań. Rozwiązania te mogą również automatyzować rutynowe zadania i usprawnić działanie całego łańcucha dostaw.

Dzisiejsze systemy SCM są całkowicie ukierunkowane na klienta

Celem zarządzania łańcuchem dostaw zawsze było zwiększanie efektywności i obniżanie kosztów. Cele te nie uległy zmianie, ale obecnie główną rolę w ustalaniu priorytetów takiego zarządzania odgrywa klient. Mówi się, że „doświadczenia klientów żyją i umierają w łańcuchu dostaw”.

Lojalność klientów zależy od tego, czy przedsiębiorstwo jest w stanie szybko i dokładnie spełnić ich oczekiwania. Dostawy surowców, produkcja, logistyka, sprzedaż i zarządzanie zamówieniami muszą być ze sobą skoordynowane, aby klient otrzymał to, co chce, w rozsądnym terminie. W tym celu przedsiębiorstwo musi analizować swoje łańcuchy dostaw z perspektywy klientów. Nie chodzi tu bowiem tylko o terminową dostawę, ale również o wykonanie we właściwym czasie wszystkich niezbędnych czynności, zarówno przed taką dostawą, jak i w jej trakcie oraz po jej zrealizowaniu.

Łańcuchy dostaw i potrzeba ich elastyczności

Dzisiejsze łańcuchy dostaw są bardzo złożone oraz stale się rozwijają, co oznacza, że ich efektywność zależy od elastyczności. Dawniej łańcuchy dostaw były stosunkowo sztywne i odporne na zmiany. Obecnie klienci mają do wyboru różne opcje zakupu produktów: w sklepie, w Internecie itp. Oczekują również coraz większej personalizacji. Elastyczny łańcuch dostaw może spełnić te oczekiwania.

Pozyskiwanie źródeł zaopatrzenia dla łańcucha dostaw stało się również bardzo płynne. Na przykład zmiany geopolityczne i gospodarcze mogą istotnie wpłynąć na łańcuch dostaw przedsiębiorstwa produkcyjnego. Jeśli producent potrzebuje aluminium i z powodu określonej polityki handlowej nie może uzyskać go od jednego dostawcy, musi mieć zdolność szybkiego pozyskania aluminium z innego źródła. Zdolność do szybkiej rekonfiguracji łańcucha dostaw jest niezbędna do pomyślnego poradzenia sobie z tego typu sytuacją. Bez odpowiedniej elastyczności taka rekonfiguracja nie będzie jednak możliwa.

Wyzwania związane z łańcuchem dostaw nie dotyczą wyłącznie kwestii zarządzania wydajnością i kosztami. Zmiana okoliczności może również wpłynąć na kwestie dotyczące zgodności z przepisami. Wdrożony system SCM musi być wystarczająco elastyczny, aby złagodzić wszystkie skutki zmian w łańcuchu dostaw, w tym wspomniane zmiany przepisów. Inteligentny system SCM może bowiem nie tylko pomóc w poprawie wydajności i obniżeniu kosztów, ale również w zapewnieniu wspomnianej zgodności.

System SCM a chmura

Dla dzisiejszych systemów SCM chmura jest naturalnym sprzymierzeńcem — między innymi dlatego, że aplikacje chmurowe są z natury bardziej elastyczne i łatwiej je dostosowywać do zachodzących zmian. Dostosowanie aplikacji instalowanych lokalnie i kodowanych standardowo do dynamicznie zmieniających się warunków działania (na przykład niespodziewanych problemów z zaopatrzeniem) jest bardzo trudne. Rozwiązania chmurowe są z natury projektowane tak, aby lepiej wykorzystywać technologie stosowane coraz częściej w kontekście Przemysłu 4.0. Umożliwienie tym technologiom działania na bazie starszych aplikacji jest zarówno skomplikowane, jak i kosztowne.

Kolejną znaczącą korzyścią płynącą z integracji chmury z systemem SCM jest to, że poszczególne funkcje chmurowego systemu SCM można wdrażać w zależności od konkretnych potrzeb biznesowych, bez konieczności przeprowadzania migracji na pełną skalę. Wiele przedsiębiorstw ma krótkoterminową potrzebę zracjonalizowania swojego przejścia do chmury. Najlepsze systemy SCM pomagają zmaksymalizować korzyści płynące z posiadanych zasobów i zapewniają, że ich przeniesienie do chmury odpowie na obecne i przyszłe potrzeby przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania łańcuchem dostaw.

Technologia blockchain — monitorowanie, zaufanie i niemożność wyparcia się określonych działań

Przedsiębiorstwo musi przez cały czas wiedzieć, co dzieje się w każdym aspekcie jego łańcucha dostaw. Możliwość taką dają inteligentne rozwiązania SCM. Odpowiedni system SCM powinien korzystać z technologii blockchain i w ramach poszczególnych procesów łatwo zapewniać niezbędną widoczność i dostęp do informacji. Pozwala to identyfikować określone działania, uniemożliwiać wyparcie się tych działań i podnieść stopień zaufania w ramach całej sieci dostaw.

Tego typu system SCM może przynieść szczególne korzyści przedsiębiorstwom z branży spożywczej. Na przykład dzięki niemu firma LiDestri Food and Drink może skutecznie zarządzać bardzo złożonym łańcuchem dostaw, aby zapewnić lepszy wgląd w sytuację, dokładniej prognozować, zwiększyć rentowność oraz zacieśniać oparte na zaufaniu relacje z klientami.

Obecnie najlepsze systemy zarządzania łańcuchem dostaw to kompleksowe pakiety produktów, które pomagają przedsiębiorstwom optymalizować łańcuchy dostaw i zarządzać nimi w ramach jednego kompletnego ekosystemu. Systemy te są w pełni zintegrowane w chmurze, zapewniają zatem całkowitą widoczność całego łańcucha dostaw oraz mogą być skalowane w górę lub w dół w odpowiedzi na sytuację na rynku. Nowoczesny, oparty na popycie łańcuch dostaw ułatwia radzenie sobie z wyzwaniami wynikającymi z rosnących oczekiwań klientów, krótszych cykli życia produktów i zmiennego zapotrzebowania.

Przyszłość systemów SCM

Najważniejszymi aspektami łańcucha dostaw przyszłości będą szybkość reakcji i poziom obsługi klienta — czynniki te będą analizowane i zarządzane w ramach modelu sieciowego, a nie liniowego. Każdy węzeł sieci musi być zarówno elastycznie dostosowywany do potrzeb klienta, jak i zdolny do obsługi takich obszarów, jak zaopatrzenie, polityka handlowa, sposoby wysyłki itp.

Zaawansowana technologia będzie coraz częściej używana zarówno do poprawy przejrzystości i widoczności w całej sieci, jak i do obsługi kolejnych możliwości podłączania i wykorzystania funkcji SCM. Cała funkcja planowania SCM stanie się bardziej inteligentna, aby uwzględnić wymagania konsumentów. Zdolność do adaptacji będzie obowiązkowa.

Dawniej planowanie łańcucha dostaw miało charakter okresowego przedsięwzięcia biznesowego. W przyszłości będzie mieć charakter ciągły. Systemy SCM zapewnią także ściślejszą integrację funkcji planowania i realizacji, co obecnie w większości przedsiębiorstw nie jest standardem. Potrzeba szybkości i dokładności w kontekście zarządzania łańcuchem dostaw będzie coraz większa. Łańcuch dostaw powinien być zatem zarządzany za pomocą inteligentnego systemu SCM przygotowanego na wyzwania przyszłości.