Satış ve Operasyon Planlaması (S&OP) nedir?

Satış ve operasyon planlaması (S&OP); talebi, arzı ve finansal planlamayı uyumlu hale getiren ve bir şirketin ana planlaması kapsamında yönetilen entegre bir planlama sürecidir. S&OP, esnek ve kârlı bir malzeme ve finansal planı onaylamayla ilgili yürütme kararı süreçlerini destekleyecek şekilde tasarlanmıştır ve bu şekilde yürütülür.

Satış ve operasyon planı başlangıç noktası olarak global, birleşik talebi1 kullanır. Daha sonra beklenen talebi, makine ile iş gücü ve malzeme kapasitesi gibi kaynaklarla kıyaslar. Sunulan analiz düzeyi ve dengelemeler, yönetim ekibinin karar ölçütlerini anlamasına ve şirketin benimsemesi gereken bir plan üzerinde uzlaşılmış bir karara varmasına olanak tanır.

Satış ve operasyon planı hem stratejik hem de taktiksel planlamanın bir parçasıdır. Stratejik olarak, belirli coğrafyalarda veya belirli ürün gruplarında talebin nasıl değişebileceğine ilişkin bilgiler üretim kapasitesinin artırılması (veya azaltılması), iş gücünün artırılması (veya azaltılması) ya da daha uzun vadeli tedarikçi yönetiminin belirlenmesi gibi kararları etkileyebilir. Daha taktiksel açıdan bakıldığında, S&OP süreci, yönetim tarafından onaylanan bir üretim planı oluşturur. Bu plan, ana üretim çizelgesi ve malzeme gereksinimleri planı (MRP) oluşturmak için kullanılır.

Yıllar içinde, farkı adlandırma kuralları kullanılarak eş anlamlı ve biraz farkı süreçler oluşturulmuştur. Entegre İş Planlaması (IBP) ve bağlı planlama, bu duruma verilebilecek iki örnektir. Her birinde finans rolünün daha belirgin olduğu kabul edilebilir ancak finans her zaman yönetim tarafından onaylanması gereken esnek ve kârlı bir plan olarak dahil olur.

S&OP süreci, 18 ila 36 aylık planlama dönemlerini dikkate alır. Bunun için yakın vadede haftalık planlara, orta düzeyli vadede aylık planlara ve bazen de plan tarihinden itibaren bir yıldan sonraki yıllık planlara bakar.

Satış ve operasyon planlamasında karşılaşılan zorluklar

S&OP; finans, operasyon, pazarlama, satış ve diğer gruplardaki katılımcılar için gerektiği gibi yinelenen bir temelde gerçekleştirilen şirket genelinde, iş birliğine dayalı bir süreçtir. Planlama döngüsü boyunca çeşit içeren bu grupta koordinasyon ve iletişim zorluğunun yanı sıra satış ve operasyon planlamasında karşılaşılan temel zorluklar şunlardır:

1) Karar verme sürecini desteklemek için temel talep ve arz girdileri hakkında doğru ve yinelenen raporlar oluşturma

2) Plan onayı öncesinde yönetim değerlendirmesi gerektiren talep veya arzdaki değişiklikleri dikkate alan bir ön çalışma analizi hazırlama

3) Müşteri hizmetleri, tedarik zinciri maliyetleri ve gelir gibi temel performans göstergeleri üzerinde karar etkisi açısından karar ölçütlerinin kısa bir sunumunun geliştirilmesi

4) Birleştirme ve iktisap (M&A) sonucunda yeni ürünlerin tanıtılması, mevcut ürünlerin kullanımdan kaldırılması veya yeni ya da satılan ürünlerin ve/veya ürün serilerinin elden çıkarılması için planlama

5) Birden çok sistemden alınan büyük veri kümelerini eyleme dönüştürülebilir, raporlamaya yönelik karar destekleyici bilgilere dönüştürme

Satış ve operasyon planlamasındaki eğilimler

Çoğu şirket kurumsal kaynak planlaması (ERP) yazılımını çalıştırır ve malzeme ve kaynak planlamasını tedarik zinciri yönetimi (SCM) yazılımı kullanarak geliştirir. SCM, tedarik zinciriyle ilgili belirli zorlukları planlamak ve yönetmek için konfigüre edilebilir.

Ancak çoğu planlamacı S&OP için elektronik tablolar kullanmaya devam ediyor. Bunun nedeni, kısmen elektronik tablo yazılımlarına ve esnekliğine geniş kapsamlı erişimdir. Bununla birlikte, elektronik tablo teknolojisi, yapay zeka (AI) gibi modern gelişmiş teknolojiden yararlanamaz ve bu teknolojinin işleyebileceği veri miktarı sınırlıdır. Şirket verilerini dağıtmak için güvenli bir mekanizma olarak elektronik tabloların kullanılmasıyla ilgili diğer endişeler, bu yaklaşıma dair daha fazla zorluk oluşturuyor.

Aşağıda satış ve operasyon planlamasının ilerlemesinde dikkat edilmesi gereken diğer güncel eğilimler verilmiştir:

1) Yapay Zeka ve Nesnelerin İnterneti (IoT) gibi yeni teknolojilerin S&OP'ye dahil edilme şekli

2) Daha sık plan güncellemelerini desteklemek ve şirketlerin tedarik zinciri kesintilerine tepki verme ve risk yönetme becerilerini geliştirmek için planlama ve yürütme verilerinin yakınlaştırılması

3) Tedarik zinciri planlarının esnek ve hızlı segment analizlerini sağlayan sistemleri destekleme (ör. benzer yaşam döngüsündeki ürünler ya da ürün aileleri, benzer tedarik kaynaklarına sahip ürünler, ortak özelliklere veya talep profillerine sahip ürünler

4) Çok katmanlı işbirliğini ve görünürlüğü desteklemek için süreçler ve teknolojiler geliştirme

S&OP, makine öğrenimi ve yapay zeka

Yapay zeka ve makine öğrenimi teknolojisi, S&OP'de alınan otomatikleştirilebilir kararların bazılarını desteklemek için daha başarılı ve sık şekilde kullanılmaktadır. Makine öğreniminin promosyon planlamasını yönlendirmek için kapasiteyi tahmin etmek veya yüksek düzeyde istikrarlı ve olgun ürün planlamasını hızla keşfedip bununla ilgili hiçbir değişiklik önermemek ve dolayısıyla analiz döngülerini azaltmak amacıyla kullanılmasını buna örnek olarak verebiliriz.

S&OP'nin sonuçlarını geliştirmek için IoT teknolojisinden yararlanabilecek, geliştirilmekte olan birkaç SCM uygulaması bulunmaktadır. Örneğin, IoT tahmine dayalı bakımda kullanılabilir. Böylece yöneticilere kapasitenin neden ve ne zaman devreye alınıp devreden çıkarılacağı ve sürekliliği sağlamak için nasıl yedek planının uygulanacağına dair bilgi sağlar.

Lojistik, üretim ve sipariş yönetimi alanında tedarik zinciri uygulamasıyla birlikte çalışacak şekilde uygulanan ileri düzey analitik çözümleri, tedarik zinciri yöneticilerine plana ilişkin performansla ilgili karar ölçütleri sunan bilginin kullanılabilirliğini artırır. Bu sayede, karar gecikmesi azaltılır. Bu, eskiden ayarlanması için bir sonraki S&OP planlamasına bağlıydı.

Satış ve operasyon planlamasını bekleyen bir sonraki adım nedir?

S&OP'nin aylık olarak çalıştırılması gerektiğini belirten bir kural bulunmamaktadır. Bu yönerge, en az 20 yıl önceye dayanır. O dönemde, modern veri analizi ve karar destekleme araçları henüz kullanıma sunulmamıştı. Bu ortamda, S&OP kararlarını desteklemek için gereken verileri toplamak, birleştirmek, analiz etmek ve raporlamak, bir ekibin dört haftasını alıyordu.

Günümüzde şirketler, tedarik zinciri süreçleri genelinde daha akıllı öngörüler ve daha iyi kararlar almak için yeni nesil teknolojilerden yararlanabiliyor.

Teknolojideki gelişmeler, S&OP planlamacılarının sürecin şirketlerinde nasıl işlediğine çok dikkat etmeleri gerektiğini gösteriyor. Şu soruların yanıtlarının araştırılması gerekir: BT ile nasıl ve ne zaman iş birliği yapmalıyım? En iyi uygulamalar ve süreç tasarımı için şirket dışından uzman desteği almalı mıyız? Sektörümüzde S&OP alanındaki lider şirketler hangileri? Bu yatırımı destekleyecek olurluk incelemesi nedir?


Ekibimizin bir üyesiyle Bulut SCM hakkında konuşun.


1Çok sayıda ürünü olan büyük şirketlerde, ürün talebi bir ürün ailesi düzeyinde birleştirilir. Birleştirme belirli coğrafyalarda ürün bazında da yapılabilir. Ürün ailesini üretmek ve dağıtmak için kullanılan malzeme ve kaynaklar, genellikle çalışır ve eşzamanlı olarak planlanabilir.